Halkın harcamalarının en büyük kısmını oluşturan gıda fiyatlarındaki yükseliş ekim ayında mevsimlik etkilerin de devreye girmesiyle hızlanarak devam etti.  Ekimde bir önceki aya göre yüzde 6,3 oranında artış kaydedilen gıda fiyatlarındaki on aylık artış ise yüzde 110,6’yı buldu. Kamuda çalışanların ve kamu emeklilerinin ücret ve aylıklarının enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttığı son bir yıllık dönemde de gıda fiyatlarındaki artış ise bunun bir kat fazlasıyla yüzde 177,5 oldu.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi, KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Ekim 2022 sonuçları açıklandı.

Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.

 

 

Yanlış ekonomik ve tarımsal politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, ülkedeki açlık riskini giderek büyütüyor. Gıdaya erişimi zorlaştıran fiyat artışları vatandaşları yetersiz ve sağlıksız beslenmeye zorluyor.  Uzmanlar bu durumun, önemli sağlık sorunlarına yol açma riski taşıdığını belirtiyor. Son bir yılda kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin ücret ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttı. Asgari ücretteki artış yüzde 94,6 oldu, işçi ve bağımsız çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 78,61 oranında arttı.  Buna göre geçen yıl ekim ayında 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl ekim ayında 277,5 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin 100 liralık geliri ise 185,6 lira, asgari ücretlininki 194,6 lira, işçi ve bağımsız çalışan emeklisininki ise 178,6 lira oldu.

 

Ekimde, gıda fiyatlarındaki artışta bütün harcama gruplarında yaşanan yüksek oranlı zamlar belirleyici oldu.  Bu orana en büyük katkıyı ise mevsimlik nedenlerin de etkisiyle sebze fiyatları yaptı.

 

GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Ekim 2022; %)
	Bir Önceki Aya Göre	Aralık 2021 Göre	Yıllık	12 Aylık Ortalama
Ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna	8,5	114,8	184,4	136,9
Et-Balık	1,9	59,7	110,8	90,5
Süt, süt ürünleri, yumurta	5,7	74,2	150,2	99,1
Yağ	0,9	35,7	98,2	89,2
Meyve	1,7	205,2	229,9	196,5
Sebze	20,2	256,9	389,9	322,9
Bakliyat	2,0	60,5	130,9	103,5
Diğer	6,3	111,6	144,8	92,0
Ortalama	6,3	110,6	177,5	137,9

 

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, ekimde bir önceki aya göre yüzde 8,5 oranında artış kaydetti. Et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 1,9 oranında artış  yaşanan ekim ayında süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 5,7 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 0,9 oranında artış oldu.

Meyve fiyatlarının yüzde 1,7 oranında arttığı ekimde sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 20,2 oranında artış yaşandı.

Bakliyat fiyatlarının yüzde 2 arttığı ekimde, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde 6,3 oranında artış kaydedildi.

 

         Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için ekimde, bir önceki aya göre yüzde 6,3 oranında daha fazla para ödedi.

 

Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara doğru hızla gittiği bu yılın ilk dokuz aylık döneminde gıda fiyatlarındaki artış ise üç haneli oranlara çıkarak yüzde 110,6 oldu.

Ocak-ekim döneminde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 114,8 oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 59,7, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 74,2, yağ fiyatları yüzde 35,7, meyve fiyatları yüzde 205,2, sebze fiyatları yüzde 256,9, bakliyat fiyatları yüzde 60,5, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 111,6 oranında arttı.

        

Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise (Ekim 2021’e göre) yüzde 177,5 oranında artış gözlendi. Diğer bir ifadeyle vatandaşlar Ekim 2021’de 100 liraya dolan bir gıda sepeti için bu yıl aynı ay 279,3 lira ödemek zorunda kaldılar.

Bu yıl ekimde geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 184,4, et-balık fiyatlarında 110,8, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 150,2 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 98,2 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 229,9, sebze fiyatları ise yüzde 389,9 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 130,9, diğer gıda fiyatları ise yüzde 144,8 oranında zamlandı.

Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.