-GIDA FİYATLARI EKİMDE YÜZDE 6,8 ARTTI

-İKTİDARIN “İNDİRİM YAPIN” ÇAĞRILARINA RAĞMEN GIDA FİYATLARI HIZLA ARTMAYA DEVAM EDİYOR. EKİMDE BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜZDE 6,8 OLAN GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞ SON BİR YILLIK DÖNEMDE İSE YÜZDE 108,2’Yİ BULDU.

-GIDA FİYATLARINDA YILIN İLK ON AYLIK DÖNEMİNDE YÜZDE 84,8 ORANINDA ARTIŞ YAŞANDI.

-SEÇİMDEN SONRA “AKILDIŞI” İLAN EDİLEN POLİTİKALARIN FATURASINA YOKSULLAR ÖDEMEYE DEVAM EDİYOR. TÜRKİYE’NİN İÇİNDE BULUNDUĞU YÜKSEK ENFLASYON SÜRECİNE GİRDİĞİ EYLÜL 2021’DE 100 LİRAYA SATIN ALINAN BİR GIDA SEPETİ İÇİN BU YIL EKİM AYINDA VATANDAŞLAR 619 LİRA ÖDEMEK ZORUNDA KALDILAR.

            Gıda fiyatlarında seçimden sonra başlayan yüksek oranlı artış trendi, iktidarın marketlere indirim yapmaya çağırmasına rağmen ekim ayıda da yüksek bir hızda devam etti. Ekimde gıda fiyatları bir önceki aya göre yüzde 6,8 oranında artarken, yılın ilk dokuz aylık dönemindeki fiyat artışı yüzde 85’e yaklaştı. Gıdadaki yıllık enflasyon da yüzde 108,2 olarak hesaplandı.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Ekim 2023 sonuçlarını açıkladı.

YOKSULARIN HARCAMASININ YÜZDE 35,8’İ GIDA

TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre en zengin yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken, en yoksul yüzde 20’lik kesimin tüketim harcamalarından gıdaya ayırdığı pay yüzde 35,8’e kadar çıkıyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında Türkiye’de son 40 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla toplumun sabit gelirli yoksul kesimlerini olumsuz etkiliyor.

AÇLIK RİSKİ ARTIYOR

Yanlış ekonomik ve tarım politikalarının gıda fiyatlarında tetiklediği artış, ülkedeki açlık ve yoksulluk riskini giderek daha da büyütüyor. İktidarın, ancak seçimden sonra zımnen “akıl dışı” ilan ettiği yanlış para ve kur politikasının faturasını yoksullar ödemeye devam ediyor.

Türkiye’nin, bu yanlış politikalarla yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 519 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için vatandaşlar bu yıl ekim ayında 619 lira ödemek zorunda kaldılar.

2022 yılında yüzde 179,3’e kadar yükselen gıda fiyatlarındaki yıllık enflasyon bu yıl haziran ayına kadar baz etkisiyle, diğer bir ifadeyle bir önceki yılın aynı aylarında gıda fiyatlarında yaşanan artışın bu yılın aynı ayındaki artıştan yüksek olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Ancak bu yıl temmuz ayından başlayarak aylık artışlar yeniden önceki yılın aynı ayındaki artış oranının üzerinde seyretmeye ve dolayısıyla da yıllık enflasyon yeniden yükselmeye başladı. Haziranda yüzde 80,5’e indikten sonra temmuzda yüzde 92,2’ye çıkan gıdadaki yıllık enflasyon, ağustosta yeniden yüzde 100’ün üzerine yükselmişti. Eylülde yüzde 107,1’e  çıktı, ekimde ise yüzde 108,2 oldu.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Ekimde, meyve dışındaki tüm harcama gruplarında fiyatlar bir önceki aya göre arttı. Et, süt ürünleri, sebze, bakliyat gibi gıda maddelerinde önceki aya göre önemli artışlar yaşandı. Sadece meyve fiyatları önceki aya göre az da olsa azaldı.

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları ekimde bir önceki aya göre ortalama yüzde 1,7 oranında artarken, et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 6,3 oranında artış yaşandı. Et ve balık fiyatlarında yılbaşından bu yana yaşanan artış yüzde 121,4 oldu.  Ekimde önceki aya göre süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu harcamaları yüzde 6,3 oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 4,6 olarak gerçekleşti.

Meyve fiyatlarının yüzde 2,6 oranında gerilediği ekimde sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 26,6 oranında artış kaydedildi.

Ekimde bakliyat fiyatları yüzde 10,2 artarken, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimi ise yüzde 3,9’la hızlanarak devam etti.

            Vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için ekimde, bir önceki aya göre yüzde 6,8 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.

            Gıda fiyatları son dört ayda (temmuz, ağustos, eylül ve ekim) toplam yüzde 39 oranında artış kaydetti.

ON AYLIK DEĞİŞİM

            Gıda fiyatlarında yılın ilk dokuz aylık döneminde ise yüzde 84,8 oranında artış yaşandı. Böylece seyyanen zam nedeniyle değişik maaş ve ücret seviyesine değişik oranlarda yansımış olan bu yıl temmuz ayında yılın ikinci yarısı için yapılan ücret ve maaş zamları, gıda fiyat artışı karşısında eridi. Yılın ikinci yarısında yüzde 25 zamla yetinmek zorunda kalan emeklilerin satın alma gücündeki erime ise çok daha ağır oldu.

YILLIK DEĞİŞİM

            Bu yıl ekimde geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 59,4, et-balık fiyatlarında 148,1, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 62,7 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 78,7 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 120,1, sebze fiyatları ise yüzde 244,5 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 59, diğer gıda fiyatları ise yüzde 58,4 oranında zamlandı.

Döviz kuru ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.

YILLIK ORTALAMA ARTIŞ

Kasım 2022- Ekim 2023 aylarını kapsayan son bir yıllık dönemdeki ortalama gıda fiyatları, Kasım 2021-Ekim 2022 dönemindeki ortalama fiyatlara göre yüzde 108,6 oranında artış gösterdi.

Araştırmanın yöntemiyle ilgili not:

https://www.birlesikkamuis.org.tr/uploads/BiRLEsiK-KAMU-is-GIDA-FiYATLARI-ARAsTIRMASINI-YoNTEMi-HAKKINDA-NOT-60ace928ae707.docx

MERKEZ YÖNETİM KURULU