-KORONAVİRÜS SALGINININ TÜRKİYE’YE DE SIÇRADIĞI MART AYINDA ET, MEYVE, SEBZE VE MEYVE FİYATLARININ ETKİSİYLE GIDA HARCAMALARI BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜZDE 2,9 ORANINDA ARTTI.

-BİRLEŞİK-KAMU İŞ’İN, EN ÇOK TÜKETİLEN 77 GIDA MADDESİNİ ESAS ALIRAK YAPTIĞI ÇALIŞMAYA GÖRE GIDA FİYATLARINDA YILIN İLK ÇEYREĞİNDEKİ TOPLAM ARTIŞ YÜZDE 9,7’Yİ BULDU.

-GIDA FİYATLARINDA SON BİR YILLIK ARTIŞ İSE YÜZDE 34,5 OLDU.

Halkın en yoksul kesiminin gelirinin büyük bölümünü ayırmak zorunda olduğu gıda harcamalarında, Koronavirüs salgınının Türkiye’ye sıçradığı mart ayında bir önceki aya göre yüzde 2,9 oranında artış yaşandı. Ocakta ayında da yüzde 4,2, şubatta yüzde 1,9 oranında artan gıda fiyatlarında yılın ilki üç aylık dönemindeki toplam artış ise yüzde 9,7’yi buldu.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, Ankara’daki pazar ve marketlerden fiyatlarını her ay düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 77 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının mart ayı sonuçları açıklandı. Araştırmaya göre söz konusu sepet için harcanan para son bir yılda (Mart 2019’a göre) yüzde 34,5 arttı. 12 aylık ortalama fiyatlara göre artış ise yüzde 43,6 olarak hesaplandı.

Araştırmayla, gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması amaçlanıyor.

TÜİK’in en son açıkladığı Hanehalkı Tüketim Harcaması araştırmasına göre 2018 yılında Türkiye’deki en yoksul yüzde 20’lik kesim harcamalarının yüzde 28,7’sini gıda için yaparken, en zengin yüzde 20’lik kesim ise gıdaya en yüzde 15,4 oranında pay ayırdı. Gıdanın harcamalar içerisindeki payı Türkiye genelinde ise yüzde 20,3 olarak ölçüldü. TÜİK ise tüketici fiyatları endeksini hesaplarken gıdanın harcamalar içerisindeki payını 2020 yılı için yüzde 22,77 olarak esas alıyor.  Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar, harcamalarının büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda bulunan yoksulların enflasyonunu zenginlere göre çok daha fazla etkiliyor.

Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17,9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22,4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,4’ü buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5,5 lirası tereyağı dışındaki yağlara,10,8 lirası meyveye, 15,1 lirası sebzeye, 6,1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,1 lirası çay ve kahveye, 3,6 lirası alkolsüz içeceklere, 2,2 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor.

Bu arada araştırmalara göre yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Martta, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre, buğday unu ve bulgur fiyatlarına bağlı olarak yüzde 1,14 oranında azalış yaşanırken, et-balık harcamalarında hem kırmızı hem de beyaz et fiyatlarındaki artışların etkisiyle yüzde 5,3 oranında artış kaydedildi.

Martta süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamaları yoğurt fiyatlarında yapılan indirimler nedeniyle yüzde 1,27 oranında azalırken, katı ve sıvı yağ fiyatlarında ise 0,6 oranında yükseliş yaşandı.

Meyve harcamalarının yüzde 12,2 oranında arttığı martta sebze harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 6,8 oranında bir yükleşiş kaydedildi.

Şubatta yüzde 8,8 gibi yüksek bir oranda artan bakliyat fiyatlarında martta değişiklik yaşanmadı. Salça, zeytin, bal, çay tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında yüzde 1,4 oranında artış oldu.

            Böylece gıda fiyatlarında şubat ayında şubat ayına göre yüzde 2,9 oranında bir yükseliş yaşanmış oldu.

ARALIK 2019’A GÖRE DEĞİŞİM

Yılın ilk üç aylık döneminde ise gıda harcamalarındaki artış yüzde 9,7 olarak hesaplandı.

            Yılın ilk üç aylık döneminde ekmek, un, bulgur grubunda yüzde 1,7, et-balık harcamalarında yüzde 11,3 oranında artış kaydedilirken, süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında yüzde 2,6 gerileme yaşandı.  Bu dönemde yağ fiyatları yüzde 7,8, meyve fiyatları yüzde 20, sebze fiyatları yüzde 37,7, bakliyat fiyatları yüzde 5,3, arttı. Diğer gıda maddelerine ilişkin harcamalarda ise yüzde 0,3 oranında artış yaşandı.

SON BİR YIL

            Gıda harcamalarında yıllık olarak ise (Mart 2019’a göre)  yüzde 34,5 oranında artış yaşandı.

Mart ayı itibariyle son bir yılda yılında ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde 8,2, et-balık fiyatlarında 25,5, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 26,4 oranında artış yaşandı.  Bir yıl öncesine göre göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 21,8 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 62,3 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 59,2 oranında artış gösterdi.  Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 32,1, diğer gıda fiyatları ise yüzde 33,8 oranında arttı.

YILLIK ORTALAMA

            Sepete dâhil edilen ürünlerin son 12 aylık ortalama fiyatlarının bir önceki 12 aylık ortalama fiyatlarla karşılaştırılmasıyla hesaplanan 12 aylık ortalamalara göre de gıda fiyatlarında yüzde 43,6 oranında artış yaşandı.

Yıllık ortalamalara göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 17,5, et ve balık fiyatları yüzde 16, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 39,6, yağ fiyatları yüzde 19,4, meyve fiyatları yüzde 80,3, sebze fiyatları yüzde 78,9, bakliyat fiyatları yüzde 24,3, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 43,6 oranında artış kaydetti.

BİRLEŞİK KAMU-İŞ 

MERKEZ YÖNETİM KURULU