Dünyada gıda krizi tehlikesi konuşulurken, yüksek fiyatlar yüzünden aylardır bir gıda krizi yaşayan Türkiye’de gıda fiyatlarında yaz ayı olmasına rağmen haziranda bir önceki aya göre yüzde 5,65 oranında artış yaşandı. Gıda fiyatları yılın ilk altı aylık döneminde yüzde 74,83,  son bir yıllık dönemde de yüzde 171,36 oranında artış yaşandı.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Mayıs 2022 sonuçları açıklandı.  

Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.

AÇLIK RİSKİ ARTIYOR

Yanlış ekonomik ve tarımsal politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, gelir artışı bırakın gıda fiyatlarını genel enflasyon oranının da oldukça altında kalan Türkiye’de açlık riskini giderek büyütüyor. Gıdaya erişimi zorlaştıran fiyat artışları vatandaşları yetersiz ve sağlıksız beslenmeye zorluyor.  Uzmanlar bu durumu, özellikle genç nesil açısından gelecekte önemli sağlık sorunlarına yol açma riski taşıdığını belirtiyor.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Haziranda, gıda fiyatlarındaki artışta meyve dışındaki bütün harcama gruplarında yaşanan yüksek oranlı zamlar belirleyici oldu.  

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, haziranda bir önceki aya göre yüzde 15,09 oranında artış kaydetti. Mayısta yüzde 15,1 oranında artan et ve balık grubu fiyatlarında, kırmızı et fiyatlarındaki düşüşe rağmen beyaz et fiyatlarındaki artış yüzünden haziranda önceki aya göre önemli bir değişiklik olmadı. Haziranda süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 14,37 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 4,72 oranında yükselme oldu.

Meyve fiyatlarının yüzde 14,51 oranında azaldığı haziran ayında sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 8,12 oranında artış yaşandı.

Bakliyat fiyatlarının yüzde 9,91 oranında arttığı haziranda, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde 1,49 oranında artış kaydedildi.

            Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için haziranda, bir önceki aya göre yüzde 5,65 oranında daha fazla para ödedi.

ALTI AYLIK DEĞİŞİM

Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara doğru hızla gittiği bu yılın ilk altı aylık döneminde gıda fiyatlarında yüzde 74,83 oranında artış yaşandı.

Ocak-haziran döneminde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 74,35 oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 58,31, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 42,86, yağ fiyatları yüzde 32,53 oranında, meyve fiyatları yüzde 127,06, sebze fiyatları yüzde 133,3, bakliyat fiyatları yüzde 32,81, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 66,93 oranında arttı.

YILLIK DEĞİŞİM

            Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise (Haziran 2021’e göre) yüzde 171,36 oranında artış gözlendi. Diğer bir ifadeyle vatandaşlar Haziran 2021’de 100 liraya dolan bir sepet için bu yıl aynı ay 271,36 lira ödemek zorunda kaldılar.

Bu yıl haziranda geçen yılın haziran ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 169,89, et-balık fiyatlarında 110,39, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 123,35 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 104,98 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 180,99, sebze fiyatları ise yüzde 477,2 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 128,51, diğer gıda fiyatları ise yüzde 117,27 oranında zamlandı.

Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.